Một nỗ lực của các nhà lập pháp lại đang khoét sâu mâu thuẫn giới tại Trung Quốc.
Trong thông cáo báo chí ngày 25/11 của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Trung Quốc, hành động sống thử trước hôn nhân đã được cơ quan này định nghĩa là “quan hệ gia đình”, và bạo lực tinh thần chính thức được công nhận là một dạng bạo lực gia đình.
Chính sách tưởng như nhằm tăng cường bảo vệ nạn nhân lại nhanh chóng chia dư luận thành nhiều luồng ý kiến đối lập.
Từ trước đến nay, đàn ông và phụ nữ khi bước vào hôn nhân đều hiểu rằng đây là một hợp đồng xã hội đi kèm trách nhiệm và pháp lý rõ ràng. Nhưng giờ đây, khi sống thử cũng được đặt gần với vị thế đó, thì hàng loạt vấn đề mới đang nảy sinh. Chẳng hạn, một bài đăng đặt câu hỏi trên Weibo đã nhận được hơn 10.000 lượt thích trên Weibo:
- Trường hợp sống thử trước hôn nhân, một bên lấy lý do vay tiền để phục vụ cho sinh hoạt chung của cả hai rồi yêu cầu bên kia trả nợ, đồng thời cho rằng khoản vay đó thuộc nợ chung của các thành viên gia đình, thì xử lý thế nào?
- Trong thời gian sống chung, nếu hai bên xảy ra bạo lực, thì được tính là cố ý gây thương tích hay là mâu thuẫn gia đình (bạo lực gia đình)?
- Đã được coi là “thành viên gia đình” rồi thì có phải là không cần sính lễ và không cần đăng ký kết hôn nữa không?
- Nếu một người sống chung với nhiều người thì có cấu thành tội chung thân (hành vi phạm tội đa thê/đa phu) không? Vậy những người sống chung trong ký túc xá tập thể thì được tính là gì?
Những khoảng trống lớn trong định nghĩa này đang khiến mạng xã hội Trung Quốc sôi sùng sục. Các chị em phụ nữ thì lo sợ rằng hành vi cố ý gây thương tích sẽ bị “mềm hóa” thành bạo lực gia đình. Mà loại hình bạo lực này lại được tính vào “chuyện gia đình”, chủ trương hoà giải, công an khó can thiệp và cũng rất khó để nạn nhân kiện cáo, từ đó làm dấy lên nghi vấn rằng văn bản mới là một sự thiên vị dành cho đàn ông.
Còn về phần đàn ông, mối quan tâm lớn nhất được đặt ra là liệu việc sống thử có biến họ thành đối tượng chia tài sản hay phát sinh trách nhiệm ngoài mong muốn hay không. Nhiều người cho biết họ không phản đối việc bảo vệ nạn nhân của bạo lực, nhưng muốn biết rõ luật vận hành thế nào: sống chung bao lâu thì bị coi là gia đình? Ai có quyền xác định, là hai người trong mối quan hệ hay cơ quan chức năng? Nếu chia tay, tài sản có bị kiện tụng? Nếu một người nghĩ rằng “sau này sẽ cưới” còn người kia chưa từng đồng ý, điều đó có đủ để ràng buộc pháp lý hay không?
Một số người còn châm biếm rằng nếu sống thử cũng có thể được tính là gia đình thì giấy đăng ký kết hôn xem như mất giá trị. Từ nay yêu thôi cũng có thể trở thành một dạng “hôn nhân không giấy tờ”, đủ để phát sinh nghĩa vụ pháp luật.
Nói một cách công bằng, chính sách này là một nỗ lực của các nhà lập pháp Trung Quốc trong việc hướng tới mục tiêu bảo vệ người dễ tổn thương trong quan hệ, đặc biệt là trong bạo lực tinh thần, lĩnh vực trước nay luôn khó chứng minh. Nhưng để công bằng với cả hai phía, luật cần một định nghĩa rõ ràng và minh bạch hơn. Nếu không, đàn ông – những người thường là bên gánh trách nhiệm tài chính nhiều hơn, có quyền lo ngại rằng họ đang bước vào một sân chơi mới mà luật chưa kịp vạch ranh giới.
Và khi chưa ai trả lời được câu hỏi đó, tranh cãi chắc chắn chưa dừng lại.
